6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu yürürlüğe girdikten sonra, arabuluculuk Nedir? Nasıl Arabulucu Olunur? Konuları sıklıkla araştırılmaya başlandı. Arabuluculuk, bir özel hukuk uyuşmazlığında tarafların, dava açılmadan önce bu görevle yetkilendirilmiş arabulucu tarafından uzlaştırılması ve dava konusunun çözüme kavuşturulması yönünde gerçekleştirilen bir usul kurumudur.
Arabulucu olacak kişilerin fakülte eğitimlerini tamamlamış olmaları, arabuluculuk eğitimi almış olmaları gerekir. Arabuluculuk eğitimleri bünyesinde hukuk fakültesi bulunan üniversitelerde, Türkiye Adalet Akademisi ve Türkiye Barolar Birliği tarafından verilir. Eğitim sürecini başarılı bir şekilde tamamlayan kişiler Adalet Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen sınavlarda başarılı olduklarında, arabulucu olmaya hak kazanırlar.
Kimler Arabulucu Olabilir?
Arabulucu olacak kişilerin öncelikle fakülte mezunu olmaları, arabuluculuk eğitimini tamamlamaları, Adalet Bakanlığı tarafından açılan sınavlarda başarı göstermeleri şartı aranır.
Bu yönde başvuruların gerçekleştirilebilmesi için;
- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak,
- Adli sicil kaydı temiz olmak,
- Hukuk fakültesinden mezun olmak,
- İş kariyerinde 5 yıllık tecrübeye sahip olmak,
Gibi şartlar aranır. Arabuluculuk başvuruları ilgilinin bulunduğu yer Arabuluculuk Bürolarına, bu mümkün olmadığı durumlarda Sulh Hukuk Mahkemesi Yazı İşleri Müdürlüğü’ne başvuru yapılması gerekir.
Arabuluculuk Yöntemleri Nelerdir?
Arabuluculuk, ihtiyari ve zorunlu arabulucuk olmak üzere iki farklı yönteme ayrılır. İhtiyari arabulucukta, bir özel hukuk uyuşmazlığının tarafları bir zorunluluk olmadığı halde dava açmadan önce arabulucu yardımına başvururlar.
Bu sayede dava yoluna başvurmadan tasarruf edebilecekleri her konuda taraflar uzlaşma sağlayabilirler. Zorunlu arabuluculuk, bazı uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce gerçekleştirilmesi gereken ön koşuldur.
Bu türden anlaşmazlıklarda taraflar arabulucuya gitmeden mahkeme başvurduklarında, şartları oluşmadığı nedeniyle reddedilir. Ticaret davaları, iş davaları bu türden anlaşmazlıklar içerinde yer alır. Ceza Muhakemesi’nin konuna giren ve suç teşkil eden davalarda, uzlaştırma/uzlaşma işlemleri savcılık bünyesinde faaliyet gösteren bürolarda gerçekleştirilir.
Arabuluculuk Görevleri Nelerdir?
Arabuluculuk görevini üstlenin kişinin öncelikle tarafsız olması beklenir. Tarafların çözüme ulaşmalarını sağlamak için, tarafların konuyla ilgili olarak geçmişlerinin, anlaşma sağlanabilecek durumların, ihtilaflı konuların öncelikle ortaya konulması gerekir. Arabulucu görevini yerine getirirken, taraflarla aynı ortamda veya farklı ortamlarda müzakere edebilir.
Gerekli durumlarda arabulucu sürece hukuki katkı sağlayarak uzlaşma seçeneklerini genişletmelidir. Süreç sonucunda uzlaşmaya varılan konular, ihtilaflı konular ve belirsiz konular ayrıntılı bir şekilde arabulucu tarafından yazılı hale getirilir. Müzakere edilen konular anlaşmazlığın tamamını kapsayacak şekilde ele alınmalıdır.
Arabulucuya Ne Zaman Başvuru Yapılabilir?
Türk yargı sistemine göre dava öncesi ve dava aşamasında arabulucuya başvuru yapılabilir. Dava öncesi başvurularda arabulucu tarafından anlaşmazlık çözüme kavuşturulacağında, ayrıca dava açılmasına gerek kalmaz.
Dava sürecinde arabulucu başvurusunda yapıldığı durumlarda, mahkemeden bunun için ek süre istenebilir. Mahkeme durumu değerlendirerek en fazla iki kez, üç ayı geçmemek koşulu ile davayı erteleyebilir. Arabulucu uzlaşmalarında tarafların irade beyanları gereklidir. Taraflardan biri şartları kabul etmediğinde uzlaşma sağlanamaz.
Arabuluculuk Ücretleri Ne Kadar?
Arabuluculuk ücretleri, dava konusu anlaşmazlığın para ile ölçülebilir olması durumunda, olaya konu para miktarının %6 değerinde ücretlendirilir. Diğer durumlarda saat ücreti olarak arabulucu ücreti hesaplanır. Belirlenen arabulucu ücretini aksine bir anlaşma söz konusu olmadığı durumlarda, taraflardan eşit oranda alınır. Arabulucu tarifesi, Adalet Bakanlığı tarafından açıklanan ücret tarifesinin altında olamaz.